In mijn vorige blog heb ik al over een deel van mijn bizarre gebeurtenis kunnen vertellen. Voor mij was het iets ongewoons wat ik waarschijnlijk nooit meer mee ga maken. Voor mijn familie op Ambon was dit een doodgewone situatie (al is het geen alledaagse gebeurtenis). De overblijfselen van mijn tante zou opgegraven worden, om teruggebracht te worden naar haar familie op Ambon.

De dominee had al voor ons gebeden. Voor het opgraven van mijn tante was al een dominee geregeld. Het papierwerk was op orde voor de aanvraag. De sporttas en het laken om de overblijfselen in mee te nemen was ook al geregeld. Het vervoer naar de boot was geregeld. Nu was het alleen nog wachten tot de volgende dag op 2 neven van mij die de overblijfselen zouden opgraven.

Het echte werk begint – De volgende dag was aangebroken. Het was tijd om m’n andere twee neven op te halen bij de haven. Daarna ergens lekker lunchen. En vervolgens met z’n allen de dominee ophalen om met hem naar het graf van mijn tante te gaan. De dominee heeft gebeden en het graven kon beginnen. Wat een klus is dat, zeg! Ze waren met 5 man bezig. En het heeft uren geduurd. Mijn schoonzus en ik keken alleen maar toe. Ik vond het iets te spannend voor mezelf om daar aan mee te helpen. We hadden gedacht dat we na de graafklus de botten dan moesten rapen om het in de sporttas te doen. Maar na een aantal uur kwamen m’n neven bij het binnen-laken wat aan de kist was vastgemaakt. De kist zelf was al helemaal weggeteerd. Het laken was nog intact. Toen kwamen we op het idee om te kijken of we het laken in een keer omhoog konden tillen. Dan konden we m’n tante in haar geheel uit het graf halen. En dat lukte! Dat was toch wel even een bizar en ook bijzonder moment. We konden zien dat haar kleren er nog goed uitzagen. Ze was toen al zo’n 9 jaar overleden. Dus zag je alleen botten en haar haar. We hadden het niet gedetailleerd bekeken, hoor. Maar toch waren we nieuwsgierig.

 Plan van aanpak – Goed! Uitgegraven en al lag ze daar. Mijn neven maakten het lege graf weer netjes. Ondertussen was het al donker geworden. Dus met de lichten van onze mobiele telefoons konden zij het lege graf weer dichtgraven. De sporttas ging ‘m niet meer worden. Het leek ons net zo “gemakkelijk” om haar zo mee te nemen als dat ze uit haar graf is gehaald. Maar hoe moesten we haar dan mee nemen? Tijdens het uitgraven was er al een kennis van mijn schoonzus komen kijken. Het was best gezellig en er werd wat afgekletst. Deze oom dacht met ons mee. Er werd een nieuw plan gemaakt. Want we zouden m’n tante, zoals eerder gezegd, in haar geheel zo meenemen. En dan ook helemaal naar Ambon. Met dus ook een tocht op de boot waar ook veel andere mensen op meereisden. Maar allereerst moest ze vervoerd worden naar het huis van mijn schoonzus. Mijn neven zijn dus handige mannen. Even de bosjes in, op zoek naar grote, stevige takken/stammen. Daar hebben ze een brancard van gemaakt, zodat m’n tante er op kon liggen (we hebben het nog steeds over de overblijfselen). Zo hebben we haar in het busje mee kunnen nemen. Het was al pikdonker toen we terug gingen naar huis. Ik vond het toch wel een bizarre gedachte dat m’n tante achterin het busje lag. Thuis aangekomen zou zij in de woonkamer blijven liggen. M’n neven gingen er respectvol mee om. Ze werd niet op de grond neergelegd. Maar op twee banken. Waar ik daarna wel een beetje de rillingen van kreeg, was dat 2 neven een matras pakten en het bij mijn tante ernaast legden. Zij gingen daar slapen. Ik was toch wel blij dat ik de slaapkamer deelde met mijn schoonzus. Want ik durfde toch niet meer alleen te slapen.

Lange terugreis van Seram naar Ambon – De kennis van mijn schoonzus werkte bij de politie. Hij had, toen we nog bij het graf van mijn tante waren, een lijkenzak geregeld. Onze plannen voor de terugreis werd veranderd, doordat we mijn tante anders zouden vervoeren. We gingen via een andere haven met een grote boot mee. Zo kon het busje met mijn tante erin ook mee. Als andere mensen zouden weten van wat/wie we meenamen, zouden velen waarschijnlijk niet mee willen met de boot. En op deze manier hoefden we geen slapende honden wakker maken. Eén van mijn neven bleef in het busje. En de rest ging in de gedeelte zitten waar ook alle anderen waren. Toen we eindelijk bij de boot waren, hadden we er al 3 uur rijden op zitten. De haven bij Masohi had alleen boten waar alleen personen in werden vervoerd. We moesten daarom een flink stuk rijden naar een ander haven. Aangekomen op Ambon werden we opgewacht door een ander familielid met een busje. Daar stapten we allemaal over om vervolgens naar Kusu-Kusu Sereh (geboortedorp van mijn familie) te gaan.

Laatste rustplaats – Toen we bij het familiehuis aankwamen, waren er dorpsgenoten al heel druk bezig met het maken van een nieuwe kist voor mijn tante. In de achtertuin was al een gat gegraven voor een nieuwe plek voor mijn tante. Familie en bekenden zaten al te wachten op ons. De kist was uiteindelijk af en ook mooi met stof bekleed. Het  stond in de woonkamer waar mijn tante uiteindelijk in is gelegd. Het leek eigenlijk op een gewone begrafenis. Familieleden, nichten van mijn moeder en tante, kwamen kijken. En wat een respect is er toch! Dat vond ik wel heel mooi om te zien. Het was nu wachten tot de dominee weer zou komen om te bidden. Daarna werd mijn tante opnieuw begraven, in de achtertuin, bij haar broer en neef. Thuis!

Tijdens deze (ik noem het toch maar gewoon) begrafenis heb ik mijn moeder in Nederland gebeld. Zo was ze er toch een beetje bij. Ze kon de dominee volgen en ik heb haar daarna even kort gesproken van wat er was gebeurd. Uitgebreid verslag kwam thuis wel. Maar op deze manier kon zij toch ook afscheid nemen. Ik vond het toch bijzonder dat ik hier bij kon zijn. Ook ik heb nooit meer afscheid kunnen nemen van mijn tante. Ondanks dat ik haar maar een keer in mijn leven heb gezien, voelde ik écht wel een band met haar (en ook al m’n andere familieleden).

Andere wereld – Het besef, van wat er allemaal gebeurd is en wat ik daar heb meegemaakt, dat kwam echt goed toen ik weer thuis was. Op het moment daar op Ambon ging ik er heel gemakkelijk in mee. Omdat ik daar was, voelde deze gebeurtenis wel als gewoon. Al was dit voor mij wel al heel bizar. Dat vertelde ik ook aan mijn familie. Hier in Nederland gebeurt zoiets niet. Maar thuis in Nederland merkte ik toch wel dat ik daar in een andere wereld zat, met andere gebruiken en gewoontes. Toen ik het aan anderen vertelde, keken zij me vol verbazing aan. Maar ik moest het toch ook allemaal even laten bezinken. Ik was net weer thuis in Nederland, mijn vriend moest werken. Ik was alleen. Nou, ik kan je vertellen… Ik scheet zeven kleuren! Ik geloof namelijk wel dat er meer is dan alleen de mensen op aarde. De geesten/zielen van overledenen zijn er ook. En dat ik op dat moment alleen thuis was, vond ik toch even niet prettig. Al weet ik zeker dat mijn tante en mijn broer echt niet zouden gaan spoken of kwaad willen.

Het was een bijzondere ervaring om mee te maken!

Dit is toch wel een echt cultuurverschil. Hoe zou jij hiermee omgaan?

Met heimwee denk ik regelmatig nog terug aan Ambon. Mijn tweede thuis; waar alles soms héél anders aan toe gaat dan hier thuis in Nederland. In juni 2010 ben ik er 3 weken samen met mijn moeder geweest. En in 2013 ben ik er weer geweest. Helaas om een verdrietige reden; het overlijden van mijn broer. Wat ik van te voren nooit had kunnen bedenken, is gebeurd tijdens mijn verblijf… Mijn beetje Hollandse nuchterheid ben ik daar even verloren

Vlucht naar Ambon – De reden voor een plotselinge reis naar mijn familie op Ambon had te maken gehad met het overlijden van mijn broer. De reis was gepland na het nieuws die ik van mijn oom had gekregen. We hadden een ticket geregeld voor een vlucht naar Ambon. Heel spijtig had ik eerst mijn verlopen paspoort moeten verlengen, wat met grote pech langer had geduurd dan normaal. De begrafenis had ik toen niet meer kunnen halen. Maar mijn gevoel zei dat ik er toch heen moest gaan. Helaas zonder mijn moeder, die zag de lange reis (heenweg van deur tot deur was 35 uur en terugweg  38 uur) niet zitten. Ik wilde er heen voor mijn familie daar, voor mezelf om toch nog afscheid te kunnen nemen. Maar ik ging er ook heen namens mijn moeder, zo was zij er ook een beetje bij.

 Een teken – Met open armen werd ik er ontvangen. Ondanks de verdrietige reden was het heel fijn om er te zijn. Ik was weer thuis. Mijn schoonzus vertelde me van een droom. En de vrouw van mijn neef had in een visioen hetzelfde gezien als mijn schoonzus. Ze zagen de dag van de begrafenis van mijn broer voor zich. Op het moment dat zijn kist naar buiten werd gedragen, om begraven te worden, zagen zij onder zijn kist een kleiner kistje hangen. Dit zou ook begraven worden samen met de kist van mijn broer. Voor hen was dit een heuse boodschap. Het kleinere kistje moest het kistje voorstellen van mijn overleden tante, de zus van mijn moeder. Ze was een heel klein vrouwtje, vandaar het kleine kistje.

Mijn tante speelde een grote rol in de opvoeding van mijn broer. Mijn broer verhuisde voor zijn werk naar een andere stad, Masohi, op een ander eiland (Ceram). Daar verhuisde mijn tante later ook naartoe, toen de burgeroorlog (tussen christenen en moslims) aan de gang was. Zij werd daar toen begraven na haar overlijden. Op Ceram woont verder geen familie van ons.

De boodschap die uit de droom en het visioen werd gehaald, was dat mijn tante teruggehaald moest worden van Ceram naar Ambon. Ze moest weer thuisgebracht worden naar haar geboortedorp, bij de rest van de familie. Mijn broer woonde op Ambon in zijn ouderlijk huis, waar mijn moeder en haar broers en zussen ook zijn opgegroeid. Op het moment dat ik op bezoek was, was mijn tante dus helemaal alleen op Ceram. Mijn broer was net begraven, dus het graf zouden ze pas afmaken nadat mijn tante er ook weer bij was.

Een Molukse gewoonte is dat familieleden begraven worden naast het huis waar ze hebben gewoond. Mijn opa en oma zijn begraven zo’n 50 meter van het huis vandaan. Mijn oom en nu mijn broer zijn begraven in de achtertuin. En de bedoeling was dat mijn tante er ook bij zou komen.

Mijn schoonzus vond het wel een goed idee om mijn tante (de overblijfselen) te halen vanuit Masohi en naar hun huis op Ambon te brengen, nu ik er ook was. Het leek mij wel erg bijzonder en ook wel een mooi idee. De dag na mijn aankomst zijn wij, mijn schoonzus, 2 neefjes en ik, met de boot naar Ceram gevaren. Op dat moment besefte ik nog niet heel goed wat er allemaal zou gaan gebeuren. Ik vond het toch ook wel een plicht uit respect om mee te gaan. Ik ging mee, ook namens mijn moeder. Zij heeft nooit afscheid kunnen nemen van haar zus. Voordat wij vertrokken, kwam de dominee bij mijn schoonzus thuis langs. Er werd gebeden, zodat alles goed zou gaan. Wij gingen naar Masohi toe om de overblijfselen van mijn tante op te graven.

Eenmaal aangekomen in Masohi was mijn schoonzus daar naar de dominee geweest. Die zou de volgende dag meegaan met ons naar het graf van mijn tante. Er moest ook toestemming gevraagd worden bij de burgemeester. Dit was gewoon een formaliteit. Toestemming zouden we wel krijgen. We hadden het er ook over gehad hoe we de overblijfselen mee zouden nemen. Dus een bezoekje aan de lokale markt werd ook gedaan. We zochten een sporttas uit en hadden deze gekocht, met ook nog een laken om het netjes in te wikkelen. Ik had nog gekeken of de sporttas wel groot genoeg zou zijn. Mijn schoonzus wilde een kleine sporttas kopen; ten slotte was mijn tante erg klein. Met mijn eigen lengte als referentie gebruikend, kwam ik toch tot de conclusie een iets grotere sporttas te kopen. Dan wist je zeker dat de botten er in paste. Nu was het wachten tot de volgende dag, dan zouden 2 andere neven van mij komen. Zij zouden het graafwerk gaan doen.

Wordt vervolgd in Nederlandse nuchterheid vs. Molukse gewoonten – deel 2